የሐጅ ሁሴን ዓለሙ (የነሼህ ዳንግላ) የመውሊድ በአል ስርዓትና ቃላዊ ግጥሞች (መንዙማዎች) ክዋኔ ጥናት
| dc.contributor.advisor | መካ, ሰላማዊት (ረዳት ፕሮፌሰር) | |
| dc.contributor.author | ፈንታሁን, አብዱራህማን | |
| dc.date.accessioned | 2018-06-13T10:15:55Z | |
| dc.date.accessioned | 2023-11-09T04:05:52Z | |
| dc.date.available | 2018-06-13T10:15:55Z | |
| dc.date.available | 2023-11-09T04:05:52Z | |
| dc.date.issued | 2006-06 | |
| dc.description.abstract | ይህ ጥናታዊ ጽሁፍ የዳንግላው ሼህ ሁሴን አለሙን የመውሊድ ክብረ በአል እና በመውሊዱ ላይ የሚከወኑ ቃላዊ ግጥሞች ክዋኔ ላይ ትኩረት ያደረገ ነው፡፡ በጥናቱ የተነሱ ሁለት ዋና የምርምር ጥያቄዎች የሐጅ ሁሴይን (የሼህ ዳንግላ) የመውሊድ ስርዓተ ክዋኔ ምን ይመስላል? እና በመውሊድ ስርዓተ ክዋኔው ላይ የሚቀርቡት ቃላዊ ግጥሞች ክዋኔ ከሐይማኖታዊ ገጽታቸው ባሻገር ምን አይነት ፎክሎራዊ ገጽታ አላቸው የሚሉ ናቸው፡፡ ከቤተ መጻህፍት በተገኙ ስራዎች እና የጥናት ወረቀቶች ላይ ንባብ የተካሄደ ሲሆን ምልከታ፣ ቃለመጠይቅ እና የቡድን ውይይትን በመጠቀም ከመስክ መረጃ ተሰብስቧል፡፡ በዚህም መሰረት የሐጅ ሁሴን (የሼህ ዳንግላ) የመውሊድ ስርዓተ ክዋኔ ምን ይመስላል? ለሚለው መሰረታዊ ጥያቄ የመውሊድ በአሉ የየራሳቸው ዓላማ ያላቸው ሁነቶች ድምር ውጤት መሆኑን ለማወቅ ተችሏል፡፡ በመውሊድ በዓሉ የአከባበር ስርዓት ላይ በዋናነት የተስተዋሉትን የክዋኔ ሁነቶች ዚያራ፣ ዱኣ፣ ምርቃት እና መንዙማ ናቸው፡፡ የነዚህ ሁነቶች አጠቃላይ መጠሪያ “ሐድራ” ሲሆን “ዱኣ” የሚለውን ምትክ እንደሆነ በጥናቱ ተጠቁሟል፡፡ ከዚህ በተጨማሪም ሁነቶቹ አንዱ ከአንዱ ጋር ጥብቅ የሆነ ቁርኝት ያላቸው እንደመሆናቸው ተሳታፊዎቹም ይህንን አውቀው ይፈጽሟቸዋል፡፡ በዚህ ጥናት በሁለተኛነት የተነሳው ጉዳይ በመውሊድ ስርዓተ ክዋኔው ላይ የሚቀርቡት ቃላዊ ግጥሞች ክዋኔ ከሐይማኖታዊ ገጽታቸው ባሻገር ምን አይነት ፎክሎራዊ ገጽታ አላቸው? ለሚለው መሰረታዊ ጥያቄ የመንዙማ ግጥሞች በተከወኑበት የክዋኔ ሒደት (በሐድራው ላይ በሚቀርቡበት መንገድ) አንጻር በሁለት መንገድ (በድቤና በእንጉርጉሮ) እንደሚባሉ ለመረዳት ተችሏል፡፡ በዚህም መሰረት በድቤ የሚቀርቡት ክዋኔያቸው አሳታፊ ሲሆን በእንጉርጉሮ በሚቀርቡት ላይ ግን ታዳሚዎቹ ከዋኙን ማድመጥ ሚናቸው መሆኑን ለማዎቅ ተችሏል፡፡ በተጨማሪም ከመንዙማዎቹ ክዋኔ ጋር በተገናኘ የቃላዊ ግጥሞቹን ክዋኔ ለማጀብ የሚያገለግሉ ቁሳዊ ባህሎች (ድቤ፣ የድቤ መምቻና ከበል) በክዋኔው ሂደት ካላቸው ሚና አንጻር፤ ለመንዙማ ግጥሞቹ ክዋኔ የሚሰጡት ፋይዳ ከፍተኛ መሆኑን ለማዎቅ ተችሏል፡፡ በአጠቃላይ እነዚህ የመንዙማ ግጥሞች በእምነቱ ተከታዮች ዘንድ ከማኅበራዊ፥ ታሪካዊ፥ ፖለቲካዊና ሃይማኖታዊ ጠቀሜታ በተጨማሪ ያላቸው ባህላዊ፣ ፎክሎራዊና ኪነ ጥበባዊ ዋጋ እጅግ ከፍተኛ በመሆኑ ወደፊት ሰፋ ባለ ጥናት ቢጠኑ መልካም ነው የሚል ጥቆማ በመስጠት ጥናቱ ተጠናቋል፡፡ | en_US |
| dc.identifier.uri | http://etd.aau.edu.et/handle/123456789/692 | |
| dc.language.iso | am | en_US |
| dc.publisher | አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ | en_US |
| dc.subject | የመውሊድ በአል ስርዓትና | en_US |
| dc.title | የሐጅ ሁሴን ዓለሙ (የነሼህ ዳንግላ) የመውሊድ በአል ስርዓትና ቃላዊ ግጥሞች (መንዙማዎች) ክዋኔ ጥናት | en_US |
| dc.type | Thesis | en_US |