በመማሪያ ክፍል ውስጥ ተግባቦት የአማርኛ ግብረንግግር ዓይነቶች፣ ቅጣምባር እና ተግባር ትንተና
No Thumbnail Available
Date
2024-06
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Addis Ababa University
Abstract
የዙህ ጥናት ዋና ዓላማ በአማርኛ መማሪያ ክፍል ውስጥ ተግባቦት መምህራንና ተማሪዎች የሚጠቀሟቸውን የግብረንግግር ዓይነቶች፣ ቅጣምባር እና ተግባራትን መተንተን ነው፡፡ ይህ ጥናት በዓይነቱ በዓይነታዊ አዴ፣ የገሊጭ ምርምር ዘርፍ የሆነው አሳሽ ጥናት ነው፡፡ የጥናቱ ንድፍ ንጥል ጥናትን የተከተለ ነው፡፡ ጥናቱ የተካሄደው በአመቺ የንሞና ዘዴ በተመረጠው በአማራ ብሔራዊ ክሌሊዊ መንግሥት፣ በሰሜን ሸዋ ዞን፣ ደብረብርሃን ከተማ ነው፡፡ የጥናቱ ተተኳሪዎችም በደብረብርሃን ከተማ ትምህርት ጽሕፈት ቤት ሥር የሚገኙ፣ በጠቅሊይ ንሞናዘዴ የተመረጡ ሦስት የመንግሥት ኹለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤቶች (ኃይለማርያም ማሞ፣ ደብረኤባ እና ደብረብርሃን አጠቃላይ) እና በትምህርት ቤቶቹ የሚያስተምሩ የ10ኛ ክፍል የአማርኛ ቋንቋ መምህራንና ተማሪዎች ናቸው፡፡ በጥናቱ ተተኳሪ የተደረጉት ሥድስት መምህራን በጠቅላይ ንሞና ዘዴ፣ ተማሪዎቻቸው ደግሞ በቀላል እጣ ንሞና እጣ በማውጣት ዘዴ ሥድስት የ10ኛ ክፍል ምድቦች ተመርጠዋል፡፡ የጥናቱ መረጃ በጥናቱ ተተኳሪ ከተደረጉ የአማርኛ መማሪያ ክፍልውስጥ ተራክቦ ሊይ በምሥሌና ዴምጽ ቀረጻ እና በኢ-ተሳትፎዊ የክፌሌ ውስጥ ምሌከታ ተሰብስቧሌ፡፡ በመረጃ ስብሰባው በአንዴ ክፌሌ ውስጥ ሦስት ጊዛ በአጠቃሊይ በሥዴስት ክፌልች አሥራስምንት ጊዛ የምሥሌና ዴምጽ ቀረጻ እና የክፌሌ ውስጥ ምሌከታ ተዯርጓሌ፡፡ ከክፌሌ ውስጥ የምሥሌና ዴምጽ ቀረጻ እና ምሌከታ የተገኘው መረጃም ወዯምዜግብ መረጃነት ተሇውጦ በተራክቦ ትንተና ዳ ተተንትኗሌ፡፡ በጥናቱ መረጃ መሠረት በክፌሌ ውስጥ ተራክቦው በአጠቃሊይ በመምህራንና በተማሪዎች 4064 የንግግር ተራዎች ተወስዯዋሌ፡፡ በእነዙህ ተራዎች በአጠቃሊይ 8234 ዓረፌተንግግሮች በጥቅም ሊይ ውሇዋሌ፡፡ በጥናቱ ግኝት መሠረት በመማሪያ ክፌሌ ውስጥ መምህራንና ተማሪዎች የተጠቀሟቸው የግብረንግግር ዓይነቶች በሥዴስት ዋና ዋና ምዴቦች ማሇትም፤ እሙን መግሇጫ (3785 ዓረፌተንግግሮች ወይም 45.96%)፣ ዴርጊት ማስፇጸሚያ (3641 ዓረፌተንግግሮች ወይም 44.21%)፣ ስሜት መግሇጫ (616 ዓረፌተንግግሮች ወይም 7.48%)፣ ዕቅዴ መግሇጫ (108 ዓረፌተንግግሮች ወይም 1.31%)፣ ውሳኔ መስጫ (18 ዓረፌተንግግሮች ወይም 0.21%) እና ውህዴ (66 ዓረፌተንግግሮች ወይም 0.80%) በሚለ ተዯራጅተዋሌ፡፡ ግብራተንግግሩ የቀረቡባቸው በተዯጋጋሚ የተከሰቱ ቅጣምባሮች በሦስት ዋና ዋና ምዴቦች ማሇትም፤ የግብራተንግግር ተራክቦ ቅጣምባሮች (መክፇቻ ግብራተንግግር፣ የትምህርት ተራክቦ ግብራተንግግር እና መዜጊያ ግብራተንግግር እንዱሁም ጅመራ-ምሊሽ-ግብረመሌስ ዐዯታዊ ወይም ዘርመጥ እና ጅመራ-ምሊሽ-ጅመራ ቅጣምባሮች)፣ የግብራተንግግር ተጓዲኝ ጥንዴ ቅጣምባሮች (ሰሊምታ-ሰሊምታ፣ ጥያቄ-መሌስ እና ትዕዚዜ-መቀበሌ) እና የግብራተንግግር የአጀማመር እና የአጨራረስ ቅጣምባሮች (መጠየቅ-መጠየቅ፣ መጠየቅ-መፌቀዴ፣ ማስተኯር-መጠየቅ፣ ማስተኯር-መፌቀዴ፣ ማስተኯር-ማዜ፣ መቀበሌ-መጠየቅ፣ ማሞገስ-መፌቀዴ፣ ማሞገስ-መጠየቅ፣ መግሇጽ-መጠየቅ፣ መግሇጽ-መፌቀዴ እና መግሇጽ-መግሇጽ) በሚለ ተሇይተዋሌ፡፡ በግብራተንግግር ተራክቦ እና በተጓዲኝ ጥንዴ ቅጣምባሮች የጥያቄ-መሌስ ቅጣምባር በሰፉው ተዯጋግሞ ተከስቷሌ፡፡ በተጨማሪም በግብራተንግግር ተራክቦ ቅጣምባር የጅመራ-ምሊሽ-ግብረመሌስ የዘርመጥነት ቅጣምባር በሰፉው ተዯጋግሞ የተከሰተ ሲሆን፣ በግብራተንግግር የአጀማመር እና የአጨራረስ ቅጣምባር ዯግሞ በሰፉ ዴግግሞሽ ተከስቶ የታየው የመጠየቅ-መፌቀዴ ቅጣምባር ሆኗሌ፡፡ በመማሪያ ክፌሌ ውስጥ ግብራተንግግሩ ያሎቸው ተግባራት በርካታ ሲሆኑ፣ በንዐስ ክፌልቻቸው ሥር ተሇይተው በዜርዜር ተተንትነው ቀርበዋሌ፡፡ የተሇያዩ የግብረንግግር ዓይነቶችን፣ ቅጣምባሮችንና ተግባራትን መረዲቱ መምህራን ሇተግባቦት ብቃት ተስማሚ የማስተማር ስሌቶችን እንዱያበጁ፣ የመማር ማስተማር ውጤታማነትን ሇማጎሌበት የተማሪዎች ተሳትፍንና የተግባቦት ብቃትን ሇማዲበር የሚያስችለ ግንዚቤዎችን ሇመስጠት ይረዲሌ። ጥናቱ በግኝቶቹ ሊይ በመመሥረት የተሇያዩ አንዴምታዎችና አስተያየቶችን እንዱሁም ሇወዯፉት ጥናት የሚያነሳሱ የጥናት ጥቁምታዎችን አቅርቧሌ፡፡