Xiinxala Ergaa Dhoksaa Geerarsa Diddaa Siyaasaa: Aanaa Horroo Gama Xiinkaalaatiin
No Thumbnail Available
Date
2021-03-01
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Addis Ababa University
Abstract
Qorannoon kun Godina Horro Guduruu wallaggaa Mata duree Xiinxala Ergaa Dhoksaa
Geerarsa Diddaa Siyaasaa: Aanaa Horroo gama Xiinkaalaatiin jedhurratti gaggeeffame.Kunis
haala siyaasa Aanaa Horroo Keessatti bareen darbaan keessa sosochii fincila/diddaa afoola
adda addaan sirbaan, geerarsaanfi cigoon kallattii hedduun hawaaasni keessatti hirmaachaa
turee jira. Haata‟u malee geerarsoonni kunniin qaacceffamanii barraa‟anii oltaa‟aniiran hin
mul‟atan. Kana irraa ka‟uun geerarsoota baroota kanaa toora tooraan galmeessanii qabiyyeefi
faayidaa geerarsa diddaa siyaasaa hiikaa gama xiinkaalaan ibsuu barreeffamaan olkaa‟uun
dhimma ijoo ka‟umsa qorannoo kanaati. Haaluma kanaan ka‟umsi qorannoo kanaa geerarsa
diddaa siyaasaa bareen darbaan ibsaman kanaa haala yoomessa isaan ergaa dhoksaa,
qabiyyeefi faayidaa isaanii ibsuufi akka hindagatamneef ol kaa‟uun barbaachisaa ta‟uu akka
ka‟umsaatti xiyyeeffachuun dhiyaate. Akka walii galaatti kaayyoon bu‟uuraa qorannoo kanaa
ergaa dhoksaa geerarsa diddaa siyaasaa Aanaa Horroo gama xiinkaalaan addaan baasuun
ibsuudha. Akka kaayyoo gooree qorannoo kanaatti ergaa dhoksaa ilaalcha geerarsa dubaa
jiraani addaa baasuu. Qabiyyee geerarsa diddaa siyaasa addaan baasuun ibsuu. Faayidaa
geerarsa diddaa siyaasaa hiikaa gama xiinkaalaan ibsuudha. Kana galmaan geessisuufis
qorannoon kun bu‟uura dhiyaannaa qorannoo akkamtaa ta‟ee mala qorannoo ibsaatu hojiirra
oole. Ragaan qorannichaa madda ragaa 1ffaafi 2ffaa ta‟a. Kunis galmee sakatta‟uufi kanneen
waraabamanii jiran barreeffamaan dhiyeessuuni. Ragaalee qaaccessuu keessatti namoota
waa‟ee siyaasa yeroo sanaa irratti hubannoofi xiyyeeffannoo gahaa ta‟e qabu jedhaman
iyyaafachuun filataman mariisisuun yoomessa geerarsa diddaa siyaasa isaa akka ibsan
taasisuuni. Malli iddattoo qorattuun dhimma itti baate mala iddatteessuu akkayyoo (purposive
sampling)fi mala darbaa dabarsaan (snowball sampling) namoota filatte. Ragaaleen qorannoo
kanaa warabbii suursagalee yeroo sanaafi kanneen barreeffamaan oltaa‟an sakatta‟uun waan
ta‟eef irra caalaan isaa sakatta‟a galmeeti. Bu‟aan qorannichaas bu‟uura jechaan ibsamanii
dhiyaatani. Haaluma kanaan bu‟aan qorannoo kanaa: Namoonni ergaa diddaa dhoksaan
dabarfachaa turuu, yeroo sana uummata dadammaksuu, cimsuu, qaama faallaa dadhabsiisuun
bu‟aa akka buusefi bifa walaloon icciitii saaxiluufi haalli gootota duraan itti kennan ibsuun
tarkaanfiin akka ceesisan onnachiisuudha. Raawwii kufaatiif akka ka‟umsaatti gahee taphachuu
isaa ibsamee jira.