Xiinxala Gahee Dubartootaa Asoosamoota Isaayyaas Hordofaa Keessatti

No Thumbnail Available

Date

2020-06

Journal Title

Journal ISSN

Volume Title

Publisher

Addis Ababa University

Abstract

gama firiiwwan isaanii irraatti xiyyeeffachuun qorannoon yoo irratti adeemsifamu bal'inaan hinmul'atu. Kanaafuu, qorannoon kun asoosamoota filatama sadan keessatti gahee dubartootni qaban yaaxxina femenizimiirratti hundaa'uun ilaalamee jira.Kaayyoon qorannoo kanaa inni ijoon, ga’ee qooddattootni dubartootaa asoosama filataman keessatti qaban qaaccessuudha. Qorannoon kun qorannoo bu‘uuraa yoo ta‘u, mala qorannoo akkamtaatti fayyadamuun ibsi kan irratti kennameedha. Odeeffannoon mala sakata‘insa kitaabatiin kan fuunaname yoo ta‘u, asoosamoota filataman sadan gadi fageenyaan irra deddeebiin dubbisuun gahee dubartootaa kitaabilee kanneen keessatti argamanirratti kan raawwatameedha. Eddattoowwan funaanaman kunniin akkatuma gosoota isaaniin adda baasuun qabiyyeefi dhaamsa isaan asoosamoota kanneen keessatti qaban bal‘inaan xiinxalamee jira. Odeeffannoowwan funaanaman kanas, ulaagaalee yaaxxina femeniizimii irratti hundaa'uun dhimmoonni gama, hawaasummaa, bulchiinsaa siyaasaa, diinagdee, aadaa, duudhaa, amantaa, afaaniifi eenyummaa; akkasumas haala jiruufi jireenya keessatti gahee dubartootni qaban xiinxaleera. Dhumarratti, ragaalee xiinxalamanirratti xiyyeeffachuun argannoon qorannichaa: gahee dubartoota asoosamoota kanneen keessatti argaman gama, hawaasummaa, bulchiinsaa siyaasaa ,diinagdee, aadaa, duudhaa, amantaa, afaaniifi eenyummaa;akkasumas haala jiruufi jireenyaatiin qinda’anii jiru. Adeemsa xiinxalaa kana keessattis, dhimmoonni asoosamoota filataman keessa jiran haala qabatamaa addunyaa dhugaa keessatti mul'ataniin hangam akka wal-simatan wal-biraa qabuun xiinxalamaniiru.Femeniizimiin yaadiddamaafi falaasama mirga walqixxummaa koorniyaafi eegumsa seera dubartootaa ijaaruurratti bu’uureffatee yoo ta’u, Dhimmuma kana bu'uureffachuun ragaalee asoosamoota kanneen keessaa funaanamanis xiinxalamaniiru. Xiinxala ragaalee taasifaman kanarraas dhimmoonni hojiilee kalaqaa kanneen keessatti dhiyaatan dhugummaa gama hawaasummaan,bulchiinsan,siyaasan ,diinagdee, aadaa, duudhaa, amantaa, afaaniifi eenyummaa;akkasumas haala jiruufi jireenya uummaticha keessa ture karaa amanamtummaa of-keessaa qabuun kan dhiyaatan ta'uun isaanii hubachuun danda'ameera.Dabalataanis, rakkoowwan dubartootarra kallattii garaagaraan ga'aa turan karaa qabatamaafi hubatamuu danda'uun hojiilee kalaqaa xiinxalaman kana keessatti kan dhiyaatan ta'uun isaanii bira ga'ameera. Gama biraatin, haala xiinxala waliigalaa taasifameen hanqinaaleen hojiilee kalaqaa kana keessatti mul'ataniifi maalta'insa isaanii waliin dhiyaataniiru. Akkaataa fayyadama qooddattoota dubaraa illaalchisee, qorannoo bal’aan osoo adeemsifamee dhimmoota qeeqa ogbarruu Oromootiif bu’aa buusan baay’ee argachuu dandeenya. akkasumas gama Ogbarruu qofaan osoo hin taane gama xinqooqaatinis osoo qoratanii bu’aalee qorannoo hedduun irraa argamuu ni danda’u ta’un isaa amanamaadha.

Description

Keywords

Citation