Xiinxala Dandeettii Barreeffama Keeyyataa Barattootaa Mana Barumsaa Silk-Ambaa Kutaa 12ffaa Ijabarreeffama Qabuutiin.
No Thumbnail Available
Date
2022-01
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Addis Ababa University
Abstract
Kaayyoo waliigalaa qorannoo kanaa keeyyata barattoonni barreessan ija barreeffama
Gahumsa Qabuuiitiin xiinxaluufi dhuma irratti hanqinoota mul’ataniif yaada furmaataa
kennuudha.Bakki qorannichi itti adeemsifames godina Shawaa Lixaa aanaa Noonnootti mana
barumsaa Silk-Ambaa kutaa 12ffaa keessatti.Galma ga’iinsa qorannoo kanaatiif ragaaleen
barbaachisoo ta’an maddoota sadarkaa 1ffaa kan ta’an barsiisotaafi barreeffama barattootaa
irraa funaanuun xiinxaleera.Akkasumas, madda ragaa 2ffaa xiinxala dokumentiitti gargaaramee
ragaan funaanee walitti qindeessuun boqonnaa arfaffaa keessatti xiinxaleera.Odeeffannoowwan
kanneen bar-gaaffiin funaanamanii bifa ammamtaa qaban gabatee keessatti lakkoofsaafi
dhibbeentaan xiinxaleera. Odeeffannoowwan af-gaaffii kanneen bifa akkamtaan funaanaman
immoo walitti qindeessuun jechaan xiinxaleera.Dhuma irratti, xiinxalli waliigalaa ergan itti
kennee booda ragaaf hiika kenneera.Haaluma kanaan, ragaan ani funaanee xiinxale akka
agarsiisutti,rakkoon seenduubee afaan barattootaa maatiifi hawaasa naannoo waliin jiraatan
irraa madduun barattoonni barreeffama gahumsa qabu akka hinbarreessine dhiibbaa uuman
kan hinmul’anne ta’us fedhiifi kaka’umsi dandeettii barreessuu guddisuuf gargaaru gama
barsiisaafi barattootaatiin jiru hamma eegamuu gadi ta’uu, kanaaf immoo, hordoffiifi deeggarsi
barsiisotaa laafaa ta’uu,barsiisonni barattoota isaanii akka ogummaa barreeffamaa
guddifataniif gahee isaan irraa eegamu bahaa kan hinjirre ta’uun hubadheera.Barattoonni
abbaltii shaakalaa isaaniif kennamu walii isaaniitiif akka sirreessaniif haala kennataa kan
dhaban ta’uus adda baaseera. Barreeffama barattootaa yoon xiinxalu qubeessuu irraa eegalee;
sirna tuqaalee,caasluga,ijaarsa keeyyataa, itti fayyadama himoota ijoofi gargaartuu,walhidhiinsa,
tokkummaa,xiyyeeffannoo keeyyataa agarsiisuurratti hanqina qabaachuun
mirkaneeffadheera.Maddi hanqina barreeffama barattootaa ija barreeffama gahumsa qabuutiin
fudhatama hinqabne barreessuu barattootaa kun barnootaafi barreeffama AfaanOromootiif
xiyyeeffannoo dhabuufi barsiisonni deeggarsa malu kennuu dhabuu,haalli duub-deebiin
barattootaaf itti kennamu, kaka’umsa barattootaa laaffisuu ragaan sassaabame ni
mul’isa..Qorannoo kana keessatti hanqina barreeffama barattootaa ija barreeffama gahumsa
qabuutiin fudhatama hinqabne barattoota mudatan furuuf yaadota akka falaatti anni
eere:barattoonni barreeffama gahumsa qabu barreessuuf shaakala walitti fufaa
taasisuu,barsiisonni hordoffii cimaa gochuu,kenninsa yaad-deebii keessatti barattoota
hirmaachisuu,wayiitii barnootaa Afaan Oromootiif xiyyeeffannaa kennuu fa’aan yaboowwan ani
kaa’edha.