Qaaccessa Sirna Raawwii Abaarsaa Waaqeffannaa Gibinaa: Godina Wallagga Bahaa Aanaa Haroo Limmuu Irratti Kan Xiyyeeffate
No Thumbnail Available
Date
2017-08
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Addis Ababa University
Abstract
Kaayyoon qorannoo kanaa sirna Waaqeffannaa Gibinaa keessatti Raawwii abaarsaa: Godina Wallagga Bahaa Aanaa Haroo Limmuu Irratti Kan Xiyyeeffate qaaccessuudha. Bu‟uuruma kanaan qorannoo kana bifa saayinsaawaa ta‟een hojjechuuf yaadni beektotaa dhimmoota qorataan qaaccesseen walqabatan sakatta‟amaniiru. Akkasumas malleen qorannoo jalatti odeeffannoon madda jalaqabaarraa daawwannaafi afgaaffiin bakka sirnaatti argamuun funaaname. Namoota bakka sirnaatti argaman hundarraa odeeffannoo guurrachuun waan hindanda‟amneef mala iddattoo akkayyootiin salgeewwan sirnichaa namoonni sagal hirmaattota ta‟aniiru. Ragaan funaaname jechaan waan ta‟eef, jechumaan hiikamee mala qulqulleeffataatiin hiikamee ibsame. Waantonni qaaccessa kanaan adda ba‟anis: unkaa abaarsi ittin mullatu, yoomessa abaarsaa, adeemsa abaarsi ittiin geggeeffamu, gullantaa kaawwachuu, dhimmoota abaarsisan, fakkoommii meeshaalee abaarsaa, galatoo, hiikoo, dayii dhaabbachuufi bu‟aa abaarsaati. Qorataan kun haaluma kaayyoosaatiin bu‟aa qorannoo kanaa ta‟anii kan mullatan: dhimmoota sababa aadaafi safuu hawaasaa faana hindeemneef abaarsaan balaaleffataman, unkaa abaarsi ittiin dhiyaatu walaloofi hololoo ta‟ee waanti barreeffamaan qindaa‟ee taa‟e dhibuu, yeroo abaarsi itti geggeeffamu: ganama ganama afaan buleen, guyyoota torbani keessaa: kibxata, Kamisa, Sanbataafi Dilbata. Akkasumas guyyaa ibsaafi addaamootti (Ayyaana Birraafi Ayyaana Arfaasaa)tti ni adeemsifama. Bakki abaarsaaf adda ba‟es bakka siidaa (bakka geessisaa)ti. Sabni kun yeroo abaaru meeshaalee inni ittiin abaarratu hiika fakkoommii sirnicha keessatti qaban faana ibsi itti kennameera. Kaayyoon guddaan hawaasni abaarsatti dhimma ba‟uuf, waaqni dhugaa abbaa qabuuf murtii yakkamaatti kennee dhugaa abbaa qabuuf ifa baasee, qabatamaatti hawaasni argee gocha abaarsisu akka hindalagneef ittiin hubachiisuudha.